Het grote geschiedeniswerkvormenboek!

Geschiedenis moet je doen! Voor het schoolvak geschiedenis wil je als leraar niet alleen dat leerlingen belangstelling hebben voor het verleden zelf, maar ook dat ze actief aan de slag gaan met de vele informatie. Met de juiste werkvormen kun je als docent, bijvoorbeeld, de nieuwsgierigheid van leerlingen naar het verleden aanwakkeren en het denken over geschiedenis en (historische) vaardigheden helpen ontwikkelen.

Het Grote geschiedeniswerkvormenboek bevat 100 werkvormen om leerlingen in de leeftijd van 10-15 jaar te activeren in de geschiedenisles. De werkvormen zijn verdeeld over 12 hoofdstukken. In ieder van deze hoofdstukken staat een vaardigheid of een didactisch aspect van de geschiedenisles centraal. Zo zijn er hoofdstukken voor de vaardigheden ‘brongebruik’ en ‘onderzoek doen’, maar ook voor ‘het tastbaar maken’ van de inhoud van de les en ‘speldidactiek’.
Elke beschrijving van een werkvorm heeft een tijdsindicatie, een indicatie voor de moeilijkheid, de vaardigheid binnen de taxonomie van Bloom, een mogelijkheid om te differentiëren, en twee voorbeelden: één voor de bovenbouw van het basisonderwijs en één voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Zo kun je altijd een passende werkvorm selecteren voor jouw doel en jouw leerlingen.

Dit boek is een must-have voor de geschiedenisdocent die zijn of haar les wil verrijken met activerende didactiek!

Het boek verschijnt in mei bij uitgeverij Van Gorcum, maar is nu al te bestellen via hier.

Toetsvragen Historische Contexten

Ben je veel tijd kwijt aan het maken van toetsen bij de Historische Contexten van de havo en het vwo? Je wilt immers geen vragen uit oude examens gebruiken, want die zijn voor leerlingen makkelijk online te vinden. De afgelopen jaren hebben we toetsvragen op examenniveau verkocht voor alle 7 Historische Contexten (3 voor de havo en 4 voor het vwo), met meer dan 140 unieke vragen. De reguliere prijs hiervoor was 175 euro. Inmiddels hebben veel geschiedenisdocenten de vragen aangeschaft!

Wil je je vakgroep ontlasten van het maken van toetsen voor de examenklassen en meer focus leggen op de voorbereiding van de lessen? De 140 toetsvragen zijn nu te koop voor 75 euro (met factuur). Interesse: stuur een bericht naar info@geschiedenisdidactiek.nl. Dit aanbod geldt tot 21 juni. Daarna worden de toetsvragen niet meer te koop aangeboden.

Twee voorbeeldvragen zijn hier te vinden.

Artikel en werkvorm in ‘kleio’

Samen met Maaike van de Wetering schreef ik een artikel over het Sovjet Ereveld in Leusden, vorige week verschenen in het blad Kleio. In het artikel staat het belang van het herdenken van in vergetelheid geraakte Sovjetsoldaten die zijn omgekomen tijdens de Tweede Wereldoorlog centraal. Remco Reiding zet zich al jaren in voor het Sovjet Ereveld, schreef een boek over zijn zoektocht naar familieleden van tijdens de Tweede Wereldoorlog overleden Sovjetsoldaten en ontwikkelde een lespakket voor middelbare scholen. Het artikel is hier te lezen.

Speciaal voor leerlingen in de examenklas heb ik hier een werkvorm bij ontwikkeld, gebaseerd op het leven van Sovjetsoldaat Vladimir Botenko, uitgewerkt in het boek van Remco. 

Vroeger of later ‘Duitsland in Europa’

Eén van de leukste werkvormen om in de klas uit te voeren is wel ‘Vroeger of later’. In deze werkvorm, die je gebruikt nadat de stof van een onderwerp volledig is behandeld, proberen leerlingen van elkaar te winnen door de meeste gebeurtenissen op de juiste plek in de tijd te plaatsen.

In tweetallen krijgen de twee leerlingen, in het geval van deze werkvorm, 12 gebeurtenissen. Wanneer de eerste leerling de bovenste gebeurtenis heeft geplaatst, mag de tweede leerling de gebeurtenis die bovenop zijn of haar stapeltje ligt voor of na de gebeurtenis op tafel leggen. Na het plaatsen mogen de leerlingen even checken of het klopt, achterop ieder kaartje staat het jaartal van de gebeurtenis, en is leerling 1 weer aan de beurt. Wanneer een leerling de gebeurtenis verkeerd plaatst, moet hij of zij alle kaartjes pakken. De leerling die als eerste zijn of haar hand heeft leeg gespeeld, heeft gewonnen!

Deze werkvorm is niet alleen leuk omdat leerlingen fanatiek worden, het is ook een geweldige manier om de vaardigheid ‘in de tijd plaatsen’ nog eens goed te oefenen.

Voor de Historische Context ‘Duitsland in Europa’ is de werkvorm hier te vinden, te gebruiken voor zowel de havo als het vwo. Andere werkvormen bij de historische contexten zijn hier te vinden: havo of vwo.

Nieuwe werkvormen Historische Contexten

Al druk bezig met de voorbereidingen op het komende schooljaar? Op zoek naar manieren om leerlingen (nog meer) actief te betrekken bij de lessen? Zojuist zijn er enkele nieuwe werkvormen voor de historische contexten voor de havo en het vwo toegevoegd, zoals deze Chronologie bij de Historische Context ‘China, 1842-2001’. Maar ook een Kwadrant bij de Historische Context ‘Duitsland in Europa, 1918-1991’ en een Verboden te zeggen bij de Historische Context ‘de Verlichting, 1650-1900’.

Deze en vele andere werkvormen (inmiddels meer dan 20 unieke uiteenlopende werkvormen) zijn hier te vinden voor de havo en hier voor het vwo. Voor 10 euro (per jaar) heb je altijd toegang tot dit materiaal! En dit bedrag wordt volledig gebruikt om de kosten van de website te dekken, zodat er nog meer materiaal online kan worden gepubliceerd!

Historische vaardigheden

Geschiedenis is veel meer dan alleen maar het overdragen van kennis. Bij het vak geschiedenis komen namelijk veel (historische) vaardigheden kijken. Vanuit de onderwijspraktijk weten we dat het aanleren van vaardigheden aan leerlingen niet eenvoudig is. Dat gecombineerd met het enorme tekort aan tijd in de bovenbouw van de havo, vraagt om creatieve oplossingen.

Om die reden is er een boekje samengesteld waarin een eerste kennismaking met geschiedenis, maar vooral met vaardigheden centraal staat. Aan de hand van de eerste vier tijdvakken, die niet op het CSE terugkomen, wordt geoefend met de belangrijkste vaardigheden.

Het materiaal is hier te vinden.

Kleio

Voor de laatste editie van het tijdschrift KLEIO zijn we gevraagd een werkvorm rondom het Rampjaar te ontwerpen. We hebben gekozen voor de werkvorm ‘Levenslijn’ waarin een Oranjegezinde tegenover een Staatsgezinde staat. Samen kijken ze naar enkele specifieke gebeurtenissen in de zeventiende eeuw: hoe zouden beiden daarop hebben gereageerd?

De werkvorm past goed bij de Historische Context ‘Steden en burgers in de Lage Landen, 1050-1700’ (vwo).

Het artikel in de KLEIO is hier te vinden. De volledige werkvorm is op de website van KLEIO te vinden.

Twee voor Twaalf ‘Nederland, 1948-2008’

De Historische Context ‘Nederland, 1948-2008‘ is een context waarin de politieke, sociaaleconomische en culturele geschiedenis van Nederland centraal staat. In de eerste deelcontext is dat tot 1978. Hierin komen veel verschillende begrippen terug: als verzorgingsstaat, maakbare samenleving, verzuiling en jongerenbewegingen. Met de werkvorm ‘Twee voor twaalf‘ toets je of leerlingen begrippen begrijpen.

Een leuke korte werkvorm, die hier te vinden is.

Op de pagina HAVO zijn meer werkvormen bij de verschillende historische contexten te vinden.

Chronologie ‘De Koude Oorlog’

De werkvorm ‘Chronologie’ wordt door veel docenten aangemerkt als de favoriete werkvorm. Niet alleen is het een leuke manier om stof te herhalen, ook kan je allerlei verschillende (historische) vaardigheden erin terug laten komen: in de tijd plaatsen, begrippen herkennen, argumenteren en discussiëren, spotprentanalyse, noem maar op! Bovendien is deze werkvorm ook nog eens eenvoudig zelf te maken.

Het onderwerp ‘De Koude Oorlog’ wordt door veel leerlingen als lastig ervaren: veel belangrijke gebeurtenissen en personen en abstracte thema’s en begrippen domineren de stof. De werkvorm ‘Chronologie’ kan leerlingen, als een manier om de stof te herhalen, overzicht en houvast bieden.

De werkvorm is hier te vinden!

Mysterie ‘Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam’

Het herkennen van standplaatsgebondenheid en subjectiviteit zijn vaardigheden waar veel leerlingen moeite mee hebben. Een goede manier om leerlingen zich hier bewust van te maken en om ze met deze vaardigheden te laten oefenen, is de werkvorm ‘Mysterie’. In een ‘Mysterie’ moeten leerlingen aan de hand van verschillende bronnen een vraagstuk oplossen.

In deze ‘Mysterie’ staat de moord op Nguyen Van Lem centraal. Tijdens het Tet-offensief (1968) werd hij gedood door generaal Nguyen Ngoc Loan. Is deze Loan een held, moordenaar of slachtoffer? Door leerlingen te informeren met zowel bronnen van Amerikaanse en Zuid-Vietnamese als Noord-Vietnamese zijde, worden ze uitgedaagd kritisch(er) naar bronnen te kijken.